Entomolodzy podkreślają, że w niedługim czasie stosunkowe nowe gatunki szkodników, które plądrują nasze ogrody, doczekają się swoich naturalnych przeciwników. Chodzi m.in. o ćmę bukszpanową. Przywędrowała ona do Polski w okolicach 2012 roku z Azji. Obecnie nie ma ona naturalnego wroga, więc straty, jakie powoduje w stosunku do upraw bukszpanu, są bardzo duże. Jednak jak zauważa w rozmowie z PAP entomolog prof. Stanisław Czachorowski z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie dbanie o bioróżnorodność w ogrodach lub sadach w perspektywie czasu doprowadzi do pojawienia się stworzenia, w którego jadłospisie znajdzie się ćma bukszpanowa.

Troska o wielkość populacji naturalnych wrogów szkodników oraz insektów w ogrodzie/sadzie jest jedną z biologicznych metod ich odstraszania, która stanowi alternatywę dla stosowania np. bardziej inwazyjnych środków chemicznych.

Jakich naturalnych przeciwników szkodników oraz insektów możemy wyróżnić?

Do tej kategorii naturalnych przeciwników szkodników i insektów należą m.in. larwy biedronek, które żywią się mszycami, owadami łuskowatymi, małymi gąsienicami czy roztoczami. Chrząszcze ziemne zjadają gąsienice, ślimaki i jaja koników polnych. Niektóre gatunki nicieni entomopatogennych są ważnymi drapieżnikami owadów i innych bezkręgowców. Rozprzestrzeniają się one w glebie i infekują żywicieli insektów. Po dostaniu się do organizmu owada wnikają w jego hemolimfę i uwalniają symbionty bakteryjne, które rozmnażają się, produkując przy tym trujące toksyny. Z kolei drapieżne roztocza żywią się innymi roztoczami-szkodnikami, wciornastkami (niszczącymi tkanki roślinne) oraz jajami owadów. Dużą rolę w zwalczaniu insektów odgrywają różne gatunki pająków.

Parazytoidy są stworzeniami, które składają swoje jaja wewnątrz ciała lub na ciele ofiary. Rozwijające się larwy żywią się tkanką żywiciela, co prowadzi do jego śmierci. Jednym z najskuteczniejszych eliminatorów szkodników w świecie owadów, jeśli chodzi o parazytoidy, są pasożytnicze osy. Osa gąsienicznikowata składa swoje larwy w organizmach gąsienic. Osa męczelkowata oprócz gąsienic atakuje również inne owady, w tym mszyce. Należąca do os chalcydoidowych Encarsia formosa (dobrotnica szklarniowa) może pasożytować na ponad 15 gatunkach mączlika, który żeruje na spodnich częściach liści roślin ozdobnych oraz warzywnych, np. kapusty. Osa składa jaja na łuskach młodych mączlików, prowadząc do obumierania tkanek tego szkodnika. Oprócz pasożytniczych os w ograniczaniu populacji szkodliwych dla upraw owadów biorą udział także muchy rączycowate. Warto dodać, że gatunki os aktywnie łownych używane są do ograniczania populacji karaluchów.

Wykorzystywane do zwalczania szkodników oraz insektów są również mikroorganizmy chorobotwórcze: grzyby, bakterie, wirusy. Dość szybko zabijają one swoich nosicieli. Często używane są jako biopestycydy.

Grzyby entomopatogenne cechują się działaniem pasożytniczym. Beauveria bassiana zwalcza wiele szkodliwych względem upraw owadów, do których należą m.in. mączliki, wciornastki, mszyce oraz ryjkowce. Lecanicillium stosuje się przeciwko meszkom, wciornastkom i mszycom. Metarhizium to poważny wróg chrząszczy, szarańczy oraz koników polnych.

W przypadku bakterii główną ścieżką ich działania jest infekowanie szkodnika lub insekta poprzez jego układ pokarmowy. Następnie dochodzi do ich namnażania się oraz wytwarzania toksyn w organizmie nosiciela, co upośledza jego funkcjonowanie i w konsekwencji prowadzi do śmierci.



Bacillus thuringiensis to bakteria żyjąca w glebie. Jest bardzo często wykorzystywana w biologicznym zwalczaniu szkodników takich jak m.in. chrząszcz czy ćma. Inną bakterią-pogromczynią szkodników jest Paenibacillus popilliae, która cechuje się dużą skutecznością w eliminowaniu larw chrząszczy japońskich. Warto podkreślić, że jest ona niebezpieczna konkretnie dla tego gatunku chrząszcza, natomiast nie stanowi zagrożenia dla innych bezkręgowców oraz dla kręgowców.

Wirusy również mogą być narzędziem biologicznego redukowania populacji szkodników i insektów. Przykładem są bakulowirusy. Wielokapsydowy wirus poliedrozy jądrowej był wykorzystywany do walki z ćmą brudnicą nieparką (Lymantria dispar), która pustoszyła całe połacie lasów w Ameryce Północnej. Aplikację przeprowadzono poprzez spryskanie zalesionych obszarów roztworem zawierającym ten drobnoustrój. Larwy ćmy infekują się wirusem poprzez zakażony pokarm. Po śmierci rozkładające się szczątki pozostawiają cząsteczki wirusa na liściach, co powoduje zarażanie się przez kolejne larwy.

W przypadku gryzoni skutecznie eksplozji ich liczebności przeciwdziałają koty. Są one jednak dość nieporadne w przypadku radzenia sobie z już istniejącą pokaźną populacją. Podobną rolę odgrywa sowa płomykówka zwyczajna. W celu zadbania o jej obecność w pobliżu ogrodu/pola uprawnego buduje się specjalne skrzynki lęgowe. Z kolei ropuchy oraz nietoperze przede wszystkim kontrolują populację insektów. Te drugie w ciągu godziny potrafią złowić nawet tysiąc owadów. Dużą skutecznością w redukowaniu liczby insektów mogą pochwalić się również jerzyki zwyczajne. Para tych ptaków w ciągu doby jest w stanie upolować dla swojego potomstwa do 20 tys. takich stworzeń.

Odstraszanie szkodników i insektów

Naturalne środki na ślimaki

Warto również udać się po środki, które w naturalny sposób pomagają zwalczać np. ślimaki. Naturalny środek na ślimaki Lum Out. Preparat na ślimaki Green Pest 5kg to nie tylko skuteczny sposób na pozbycię się ich, ale także na bezpieczne stosowanie go przy dowolnych uprawach ze względu na jego naturalny skład. Skuteczność Green Pest zawdzięcza proste działanie, które opiera się na wysuszaniu błon śluzowych ślimaków, a dodatkowo preparat działa na wszystkie ich rodzaje.