Wszoły - jak się pozbyć? Co na wszoły? Jak zwalczyć wszoły?

Wszoły potrafią być uciążliwym problemem dla zwierząt domowych oraz hodowlanych (kury, bydło, gołębie ozdobne itp.). Czym są, jakie stwarzają zagrożenie i jak sobie z nimi radzić?

Jak wyglądają wszoły (piórojady, sierściojady)?

Wszoły są stawonogami należącymi do gromady owadów. Można wyróżnić ponad 3000 gatunków tych stworzeń. Długość ich ciała wynosi od 0,3 mm do 11 mm. Odwłok mają płaski i obły, głowę szerszą od tułowia. 

Prowadzą pasożytniczy tryb życia – żerują na ssakach (sierściojady) oraz ptakach (piórojady). Ich pożywienie stanowią włosy, pióra, fragmenty naskórka, wydzieliny skórne, a także krew sącząca się z mikroran.

Składają jaja blisko skóry – od 10 do 30 dziennie.  Po wykluciu się larwy osiągają dojrzałą postać po upływie 3-4 tygodni. Wszoły żyją do kilku miesięcy. W przypadku braku żywiciela są w stanie przetrwać od 2 do 4 tygodni. Zasadniczo nie zmieniają żywiciela w trakcie swojego życia.

Wszoły (piórojady, sierściojady) a inne pasożyty

Wszoły należą do tego samego rzędu, co wszy, które pasożytują na ludziach. Aby nie popadać w panikę, warto umieć je rozróżnić. 

Przede wszystkim wszoły i wszy różni wygląd. Najłatwiej zorientować się, z którym pasożytem mamy do czynienia, uważnie przyglądając się jego głowie oraz tułowiu. W przypadku wszoła głowa jest szersza od tułowia, sam odwłok jest górnie spłaszczony. Wesz ma głowę wydłużoną, znacznie węższą od tułowia, odwłok spłaszczony od strony brzucha i grzbietu. Z kolei pchły, które co prawda należą do osobnego rzędu owadów, ale na pierwszy rzut oka są podobne do wszoł, mają drobniejszą budowę, głowę praktycznie zespoloną z tułowiem, odwłok spłaszczony bocznie oraz bardzo rozwinięte tylne kończyny, które służą im do skakania. 

W odniesieniu do ptaków, wszoł (piórojad) często bywa mylony z ptaszyńcem. Ten drugi jest roztoczem (gromada pajęczaków) – ma 4 pary odnóży, a nie 3, jak przedstawiciel owadów, którym jest wszoł. Dodatkowo ptaszyńce cechują się bardziej obłym tułowiem i rozwiniętą parą szczękoczułków, która służy im do rozcinania skóry. Są w stanie przeżyć bez pożywienia zdecydowanie dłużej niż wszoły, bo aż 10 miesięcy. 

Wszoły objawy (piórojady, sierściojady). Jakie choroby przenoszą?

Wszoły nie stanowią zagrożenia dla człowieka, gdyż nie jest on ich potencjalnym żywicielem. W przypadku zwierząt wszoły wywołują wszołowicę, która może powodować zapalenie skóry, a w konsekwencji utratę sierści (sierściojady) lub piór (piórojady). Aktywność pasożyta sprawia, że jego żywiciele stają się niespokojni, tracą wagę. Oprócz tego wszoły przenoszą niebezpieczne patogeny – np. jaja tasiemca psiego. Zarażenie psim tasiemcem może powodować u szczeniaków lub kociąt zahamowanie normalnego rozwoju.   

Największe zagrożenie atakiem ze strony wszoł istnieje w okresie zimowym oraz wczesną wiosną – wzrost temperatur powoduje śmierć larw.

Skuteczne metody zwalczania wszoł (piórojadów, sierściojadów)

Najważniejszym sposobem zapobiegania problemowi z wszołami u zwierząt domowych i hodowlanych (sierściojady) oraz u ptactwa hodowlanego np. u kur (piórojady) jest odpowiednia profilaktyka. Należy dbać o czystość sierści/piór zwierząt, a także miejsc, w których przebywają. Warto stale obserwować zachowanie zwierzęcia. Jeżeli zauważymy, że jest ono niespokojne, ociera się o przedmioty, drapie się i gryzie, skubie pióra to jest to sygnał, że mogło stać się celem ataku ze strony wszoł.

Jeśli stwierdzimy, że nasze zwierzę zostało zaatakowane przez wszoły, np. zauważając je na sierści/piórach, to pierwszą czynnością będzie poddanie go kwarantannie – należy oddzielić go od innych zwierząt, a także miejsc, w których przebywał. Wtedy można przystąpić do zwalczania wszoł w otoczeniu zwierzęcia poprzez rozprowadzenie środków owadobójczych w przestrzeniach, w których na co dzień przebywa.

W przypadku zwierząt domowych kluczowa będzie dezynsekcja legowisk oraz klatek. W przypadku zwierząt hodowlanych istotne są zabiegi wymiany ścioły, dezynfekcja klatek lub zagród oraz dezynsekcja z użyciem oprysków owadobójczych zawierających pyretroidy np. permetrynę. 

Sprawdzonym sposobem na piórojady w pomieszczeniach hodowlanych jest również ziemia okrzemkowa. Ziemia okrzemkowa w postaci pudru pozwala na prewencyjne zabezpieczenie pomieszczeń hodowlanych przeciwko insektom takim jak wszoły, ptaszyńce, pleśniakowce, pchły, piórojady itp. Ziemia orzemkowa w postaci drobnego pudru (5-100mikonów) stosowana jest do malowania ścian, oprysku zawiesiną lub jako sucha kąpiel np. w kurnikacj. Diatomit dzięki charakterystycznej budowie bardzo drobnych granulek o ostrych jak brzytwa brzegach dostaje się w każdy zakamarek ciała insekta powodując uszkadzenie powłoki pancerzyka co w konsekwencji prowadzi do utraty wilgoci, odwodnienia i śmierci insekta.

Ziemia okrzemkowa, diatomit InsectoSec® S na ptaszyńca w kurnikach, hodowli drobiu

W stosunku do zwierzęcia należy użyć środków owadobójczych, których specyfikacja zezwala na ich bezpośrednią aplikację na sierść/pióra. Warto w zakresie wyboru odpowiedniego środka skonsultować się z lekarzem weterynarii.  

Źródła: medianauka.pl, poradnikzdrowie.pl, materiały Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, weterynarianews.pl.